Camiel Hamans en Jan Marinus Wiersma schrijven voor de WBS een maandelijks blog over de Europese Unie en buitenlandse politiek. De auteurs duiden actuele politieke ontwikkeling aan de hand van de historische context en gaan tevens op zoek naar de raakvlakken met de sociaal-democratie. Zij putten daarbij uit hun politieke ervaring in onder andere Midden- en Oost-Europa en bij de Europese Unie.
Blog 16 (slot)- Het einde van de Russische redelijkheid
Naderhand weet iedereen het altijd beter. Zeker politici en politieke analisten uit Centraal Europa die het Westen de les proberen te lezen. Zij houden ons nu om het hardst voor dat we de Russische inval in Oekraïne niet hebben zien aankomen. In deze laatste aflevering van hun blogserie bespreken Camiel Hamans en Jan Marinus Wiersma de Russische inval in Oekraïne.
Blog 15 - De SPD en de wankele Duitse koers ten aanzien van Oekraïne
De Duitse koers ten aanzien van Oekraïne is wankel schrijven schrijven Jan Marinus Wiersma en Camiel Hamans in hun blog De achterkant van Europa. Is het tijd voor een sociaal-democratisch Rusland-overleg?
Blog 14 - Van EGKS naar EGzKS: Europa de kolen voorbij
Terwijl we nu alles op alles zetten om van de kolen af te komen, was dat voor en vlak na de Tweede Wereldoorlog wel anders. Kolen (en staal) werden gezien als onmisbare pilaren van de (zware) industrie - strategische sectoren dus. De Europese gemeenschap van Kolen en Staal (EGKS) bracht rust in het door twee wereldoorlogen geteisterde Europa. Zal de Green Deal, waarmee we juist van die kolen afmoeten opnieuw een heilzame werking hebben voor het continent?
Blog 13 - 'Nog is Polen niet verloren'
Een Poolse premier die Brussel ervan beschuldigt aan te zetten tot een Derde Wereldoorlog, dat klinkt als een stripfiguur die met ‘duizend bommen en granaten’ dreigt. Maar helaas is de Poolse premier Morawiecki anders dan kapitein Haddock geen fictieve figuur. Hij is echt aan de macht in Warschau en vertegenwoordigt EU-lidstaat Polen in binnen- en buitenland. De grote woorden van de regeringsleider moeten dus minstens enigszins serieus genomen worden.
Blog 12 - De erfenis van Angela Merkel
Merkels afscheid krijgt minstens zoveel aandacht als de Duitse verkiezingen zelf – ze heeft het 17 jaar volgehouden. Merkel wordt alom geprezen om haar bijdrage aan het Europese project. Ze zou het Europese belang boven het Duitse geplaatst hebben. Leverde Merkel inderdaad een bijzondere bijdrage aan het Europese project of is Duitsland een 'gewone' lidstaat geworden?
Blog 11 - De kracht van de stembus
Voor verandering is meer vereist dan verontwaardiging of verzet. In elk geval in autoritair geregeerde staten als Rusland en Wit-Rusland. Als in West-Europa massa’s de straat opgaan probeert het gezag aanvankelijk wel net te doen alsof de volkswoede hen niet raakt, maar het rumoer hoeft maar enige dagen stand te houden of het leidt tot verandering. En als de regeringen zich toch doof houden voor de boosheid van het volk, dan is er altijd nog de stembus. In Rusland en Wit-Rusland lukt dit niet, waarom eigenlijk niet?
Blog 10 - De leugen is diep geworteld
De Belarussische journalist Raman Protasevitsj werd uit een vliegtuig geplukt en betuigde later 1,5 uur lang live op tv respect aan de president. Een brutaal voorbeeld van desinformatie en vooral een signaal van president Lukashenko aan de oppositie binnen en buiten Belarus dat hen ook zoiets zou kunnen overkomen. Poetin pakt zijn tegenstanders wat subtieler aan. Geen showprocessen met bekentenissen maar manipulatie van de rechtspraak met ‘aangepaste’ wetten waarmee zij in de gevangenis worden gezet.
Blog 9 - Links in Europa: appels en peren?
What’s Left? Trends and Dynamics in Europe’s East is de titel van een boekje dat begin 2020 werd gepubliceerd door de FMS en het Europees Forum voor Democratie en Solidariteit. in de Westelijke Balkan en Oost-Europa. Vorige week kwamen we in kleine kring bij elkaar voor een update van de toestand van links in Oekraïne, Moldavië en Georgië. De vraag wat links is en wat deze electoraal voorstelt in de landen die deel uitmaakten van de Sovjet-Unie en in 1991 onafhankelijk werden, baart ons al enige tijd zorgen. Een authentieke sociaal-democratische beweging – qua profiel vergelijkbaar met de PvdA – wil daar maar niet van de grond komen.
Blog 8 - De EU moet vaker haar tanden laten zien
Een gezamenlijk Europa legt natuurlijk veel meer gewicht in de schaal dan een losse groep van landen. Dus werd vooruitlopend op de onderhandelingen over de Europese Grondwet al een Hoge Vertegenwoordiger voor het Gemeenschappelijk Buitenlands- en Veiligheidsbeleid benoemd. Die moet wel voor elke wissewasje alle 27 buitenlandministers af om een (meestal) slap compromis te formuleren. Het wordt tijd voor een doeltreffender Europees buitenlandbeleid.
Blog 7 - Misbruik van geschiedenismythes is niet nieuw
Het debat over het slavernijverleden van de Verenigde Staten is inzet geworden van een politieke strijd over de identiteit van het land. Zo zwaaide een bestormer van het Capitool trots met de zeer omstreden 'Confederation Flag' die slavernij en racisme symboliseert. Misbruik van geschiedenismythes is geen exclusief Amerikaans verschijnsel. Ook in Europa, in het bijzonder op de Balkan, was geschiedenis vaak een politiek thema. Wij waren erbij toen in 2009 in het Europees Parlement een heftige discussie losbarstte over het totalitaire verleden van Europa.
Blog 6 - Met Joe Biden terug naar oude verhoudingen?
Ook onder Biden zal Europa meer op zichzelf aangewezen zijn al was het maar omdat hij het in zijn eigen land niet gemakkelijk zal krijgen. De VS is onder Trump een ander land geworden. Steun van de Amerikanen is niet meer vanzelfsprekend. Het zou best kunnen zijn dat een zelfstandiger Europa – als het gaat om China of Rusland bijvoorbeeld – in de nabije toekomst een steun in de rug van Biden zal zijn.
Blog 5 - Sovjet-erfenis: van bevroren conflict tot uitslaande brand
Als het ijs smelt op diepe wateren, komen de lijken boven drijven. Koude winters bestaan nauwelijks nog in West-Europa, maar in Rusland nog wel. En zeker in de tijd toen de Berlijnse Muur viel en de Sovjet-Unie snel desintegreerde. De lijken die toen aan de oppervlakte kwamen, bedreigen de vrede nog steeds, zoals nu tussen Armenië en Azerbeidzjan. Het weer opgelaaide conflict over Nagorno-Karabach is een van de erfenissen uit de Sovjettijd. Frozen conflicts heten die in het jargon van buitenlandspecialisten en dat omdat ze niet opgelost worden, maar ‘op ijs gelegd’ om te voorkomen dat ze kunnen uitgroeien tot echte oorlogen.
Blog 4 - Cyprus, de macht van kleinduimpje
In Minsk worden tientallen betogers opgepakt, oppositieleiders worden over de grens gezet en Brussel zwijgt. Omdat Cyprus sancties tegenhoudt. Niet omdat Cyprus op de hand is van Loekasjenko, maar omdat de Cypriotische regering, lees de Grieks-Cypriotische regering, eist dat de EU eerst sancties oplegt aan Turkije.
Blog 03 - Overleeft Poetin Aleksandr Loekasjenko?
Autocratie en dictatuur zijn eindig. Daarvan is de oprechte democraat overtuigd. Want waarom zouden mensen er de voorkeur aan geven in onvrijheid te leven, als ze ook vrij kunnen zijn? Maar hoe kan het dan dat een autocraat als Poetin steeds opnieuw de verkiezingen wint en Loekasjenko, of Loekasjenka zoals hij in het Wit-Russisch heet zo lang, 26 jaar, als laatste Europese dictator in het zadel is kunnen blijven? Loekasjenko’s Wit-Russisch is overigens niet meer dan elementair, zoals van velen van zijn taalkundig volstrekt gerussificeerde landgenoten.
Blog 02 - Trump in Troebel Water
Ondank is ’s werelds loon. Is de EU de belangrijkste geldschieter van Servië, prijst de Servische president Aleksandar Vučić, China en Rusland de hemel in en looft hen in alle toonaarden voor hun steun. Tegelijkertijd presenteert zijn Kosovaarse collega Hacim Thaçi, De Amerikaanse president Donald Trump als zijn grootste vriend. Dat was het beeld van de afgelopen weken. De wind lijkt voor de EU de verkeerde kant op te waaien in de Westelijke Balkan. Hebben de Serviërs en de Kosovaren de EU afgeschreven of hebben ze Brussel niet meer nodig om hun problemen op te lossen?...
Blog 01 - Niet langer op de knieën
Van Amsterdam naar Warschau is precies twee keer de afstand van Amsterdam naar Berlijn. Toch is het verschil in politiek klimaat aanzienlijk meer dan de dubbele fysieke afstand. Waar Duitsland nu gezien wordt als een van de meest stabiele democratieën van de EU, lijkt er geen grens aan de afbraak van de rechtstaat in Polen. Nu weer de farce van de presidentsverkiezingen...
Meer lezen: Camiel Hamans en Jan Marinus Wiersma schreven voor het laatste nummer van S&D: De Transformatie van Midden- en Oost-Europa
reageren? mail naar info@wbs.nl
Over de auteurs
Camiel Hamans is linguïst, oud journalist en voormalig directeur van de Anne Vondeling Stichting. Hij was hoogleraar Nederlandse taalkunde aan de Adam Mickiewicz Universiteit in Poznań (Polen) en is nu associate secretary-general of the Comité International Permanent des Linguistes (CIPL). Jan Marinus Wiersma was buitenland secretaris van de PvdA en lid van het Europees Parlement. Hij is fellow bij de WBS en als senior associate fellow verbonden aan instituut Clingendael.