De positieve uitslag voor de PvdA bij de Europese verkiezingen is hoopvol voor de toekomst van de sociaal-democratie. Toch zit er een donker randje aan, een randje dat elke verkiezing iets groter wordt: jongeren laten de PvdA massaal links liggen.

Het is een harde werkelijkheid, maar de PvdA is na het CDA de meest vergrijsde partij van Nederland: 79% van haar kiezers is boven de vijftig. Dat is gemiddeld ouder dan de kiezers van 50Plus. 11% van haar kiezers is tussen 35 en 50 jaar. Slechts 10% van de PvdA-kiezers is tussen 18 en 34 jaar. Deze cijfers worden iets opgestuwd door de relatief lage opkomst bij Europese verkiezingen, waarbij vooral ouderen gaan stemmen. Het zou zomaar kunnen dat niet alleen het ‘Timmermans-effect’ een belangrijke oorzaak was van de electorale winst maar het feit dat bij Europese verkiezingen de ouderen wel naar de stembus gaan en de jongeren thuisblijven.

Nu zijn er denk ik twee oorzaken voor deze beroerde cijfers onder jongeren. Aan de eerste kan de partij eigenlijk niet zoveel doen. Dat is de versplintering van het politieke landschap. De tijd van de grote partijen is voorbij en de jonge kiezer kiest niet meer vanzelfsprekend op basis van zijn of haar sociale positie of kerkgenootschap voor één partij. De PvdA zal voor het eerst in haar geschiedenis dus net zo hard moeten knokken om kiezers aan zich te binden als de voorheen kleinere partijen. De optimistische strijdvaardigheid die Lodewijk Asscher, Frans Timmermans en Mei Li Vos als toon hebben ingezet, lijkt daarmee goed gekozen.

De tweede oorzaak is ideologisch. Jongeren zijn cultureel progressiever en economisch liberaler dan ouderen en daarbij wegen de culturele thema’s veel zwaarder dan de economische. Dat is slecht nieuws voor de PvdA, die economisch een sterke maar conservatievere positie heeft en cultureel heel consequent een flets verhaal vertelt. Immigratie is een belangrijk thema bij jongeren en de electorale concurrenten D66 en GroenLinks staan daarop veel scherper gepositioneerd. Daarnaast vinden jongeren identiteitsvraagstukken belangrijk: waar hoor ik bij? Helaas is daarop het antwoord allang niet meer: de arbeidersklasse. Een derde urgent thema is klimaat, dat door de PvdA steevast in de categorie ‘daar moeten we ook wat mee’ wordt geplaatst. Jonge kiezers zien dat en stemmen natuurlijk niet voor hun eigen ondergang.

Als we deze twee oorzaken samen nemen dan is de opdracht voor de PvdA helder. Sociaaleconomisch moet zij haar traditionele verhaal van het kapitalisme aan banden leggen en de economische baten herverdelen, toepassen op de kapitalistische gedrochten van deze tijd. Denk aan de macht en ongeëvenaarde rijkdom van de techgiganten of de farmaceutische en olie-industrie. Maar zij moet ook een scherper profiel kiezen op de hedendaagse culturele vraagstukken, een profiel dat bijvoorbeeld de diversiteit omarmt en een strijdvaardig, collectivistisch antwoord heeft op het klimaatvraagstuk. Waarschijnlijk wordt zij daarmee niet de grote volkspartij van weleer, maar zij blijft wel relevant voor een fors deel van de jongere generatie.

Auteur(s)

Dossiers

Voor een thematisch overzicht van al onze artikelen en publicaties, zie onze dossiers

Steun de Wiardi Beckman Stichting

Veel van onze onderzoeksprojecten en publieke bijeenkomsten zijn mogelijk gemaakt door giften van donateurs. Ook S&D zouden wij niet kunnen maken zonder donaties.

S&D bestaat sinds 1939 en verschijnt zes keer per jaar. Oude nummer kunt u doorzoeken via het register (1939-2023) of op thema. De redactie bestaat uit: Paul de Beer, Nik de Boer, Meike Bokhorst, Wimar Bolhuis, Josette Daemen, Patricia Dinkela [eindredactie], Janneke Holman [eindredactie], Tim 'S Jongers, Ruud Koole, Marijke Linthorst, Annemarieke Nierop [hoofdredactie], Arjan Reurink en Bram van Welie.

S&D wordt uitgegeven door Van Gennep. Een los nummer kost € 17,50, en jaarabonnementen (vol tarief) € 84,50 (te bestellen via: info@vangennep-boeken.nl).

Een online abonnement kost € 2 per maand. U kunt zelf een account hiervoor aanmaken onder mijn S&D, of stuur een e-mail naar send@wbs.nl.

Oude nummers kunt u downloaden vanaf de website van het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen. Voor een overzicht van auteurs per nummer, raadpleegt u het register van S&D (1939-2023)

Inzenden kopij

De redactie van S&D verwelkomt kopij. Artikelen kunnen worden gemaild naar send@wbs.nl. Artikelen aanleveren in Word, bronvermelding in eindnoten (apa). Richtlijn aantal woorden: 2000-2500. Idealiter vormen artikelen in S&D een mix van wetenschap, politiek en essay. De redactie van S&D beslist over plaatsing van binnengekomen kopij. Ze beoordeelt daarbij op basis van de volgende criteria:
- een heldere opbouw en schrijfstijl (geen jargon) en duidelijke vraagstelling
- een goede onderbouwing van standpunten met argumenten, weging van de tegenargumenten en bronvermelding
- vernieuwing van de gedachtevorming binnen de sociaal-democratie
- toegevoegde waarde t.o.v. bestaande inzichten/onderzoeken
- politieke relevantie

Redactie

Redactieadres: Wiardi Beckman Stichting
Emmapark 12, 2595 ET Den Haag
Telefoon [070] 262 97 20
send@wbs.nl

Uitgever: Uitgeverij Van Gennep
Nieuwpoortkade 2a
1055 RX Amsterdam
info@vangennep-boeken.nl

Documenten